Short Story by Esra Kahya translated by Aysel K. Basci
It Was Untimely
Translated Story
Time is a locked chest. Once the chest is opened, it is impossible to keep the time inside.
A baby was born in a village. The chest opened, and time slowly seeped out. It moved to the baby’s bundle and on to his umbilical cord and heart. From there, it moved to his tongue, nose, and eyes. Neither the baby’s mother nor the elderly midwife or the bushy-mustached father noticed. The baby’s growth was entrusted to destiny. What was ahead of the tiny baby was destiny, but what was rubbed onto him was poverty. In that shabby house, who knows how many babies preceded him?
The baby cried. No one paid attention, so he learned to silence himself. He loved to sleep wherever he was placed and nibble whatever he found. His curiosity and eagerness to meet the world beyond the threshold made him anxious to walk. He longed to see the barking dog, the flying bird, and the wheat fields. Time seeped into his feet. He learned to run. When the endless fields became too confining, he wished to cross the creek. Gurgling, the creek asked, “What’s your name?” He answered, “Yunus (dolphin, in Turkish).” The creek smiled. “You were born for the water. Don’t be afraid. Come.” Yunus moved closer. Time seeped into his arms. His arms transformed into fins and his legs into a tail. He swam the creek from one end to the other. He swam there for years. His arms and legs grew, he grew body hair—all while in the creek. The creek became Yunus’s sanctuary. Then, gradually, the rains stopped and the creek began to shrink. It felt too small.
One evening, completely wet and his fins full of sadness, Yunus approached his father. His lips rusted under a bushy moustache, his father asked, “What? Why are you standing there?”
Yunus, with mossy hands and the smell of water borrowed from the creek on his skin, didn’t know how to start talking. On the hearth was a rapidly boiling tarhana soup, and the supper cloth had already been spread on the floor. In a skirt tangling within his legs, as if aspiring to femininity, his brother carried several plates. Yunus glanced at his brother, then at himself. “Dad,” he mumbled. His voice was weak. Time had been too afraid to seep into his voice. Too afraid of Yunus’s father. “Dad,” he said, “there are seas. If you only knew how many creeks can fit into each one. Stroke after stroke… Boats sail on them. The sun rises and sets on their edges. Dad, I want to see the sea.”
His father was covered in smoke. He spewed such a large cloud of smoke from his Bafra stuck to the edge of his lip that every object in the room almost coughed. The Bafra’s poison spread all around them. Yunus stumbled as fear spread to his bones. His hands were shaking.
“The sea, eh! You want to see the sea? Here is the sea for you!”
Yunus shrunk into a sphere on the floor. He was crushed. He was bleeding. The belt, again, the belt… He stared vacantly at his mother, who was asking, “Isn’t he going to eat?” His grandmother responded, “Let him eat poison,” fretting to the other five mouths at the meal and the bushy moustache. That evening, Yunus slept on the sofa at the edge of the room dreaming of a body of water much larger than the creek. While he slept, time seeped into his mind, urging him, “Run away! Don’t stay around here!”
Running away is easier said than done. Yunus ran away. He obeyed the day that began with the morning call for prayer. He went to the field, reaped the wheat, and—before the sun set–bundled the harvest. Next, he went to the well three times, filling large, empty cans with water that he lined up under the porch. He considered the baby snake that touched his heel as it passed by to be a good omen. His dad would have stepped on it, spilling its poison. His mother would have killed it with a stick and thrown it beyond the field, lamenting, “The seed of calamity!” Yunus didn’t do anything. Who was the snake? He didn’t know.
He turned to a voice yelling, “Yunus, go home and carry what’s outside the door to the stable.” A scorched-faced man. The edge of his lip was fuming again. Next to him, a shrunken woman. A baby tied to her back. The weather was in a rage, as if the Archangel Michael had thrown every piece of wood in existence into a fire. Yunus felt thirsty. He left the field to the others and went to the water. To the big water…
It wasn’t the first time he left the village. He had gone to town with his father many times before, visiting the hardware store and where they sold seedlings and fertilizers. He could have readily found the store of the pensive man to whom they turned over their crops every year. Likewise, his feet could have easily taken him to the coffee shop where they drank fruit juice or to the wholesaler’s warehouse they helped fill. But Yunus didn’t go to any of those places. He searched his pockets and, in the emptiness within, found two paper bills. Would it be enough to take him to the sea?
He learned how to get there by asking around. He begged and cried to get a pass from a bus driver. “Get on,” the driver said, “but there are no empty seats. You will ride on the steps.” Yunus shrank on the steps. For a while, he dozed to the sound of the bus’s engine.
Time seeped into Yunus’s journey. He spent almost a day on the bus, studying the passengers in their seats. He speculated about some and envied others. In his imagination, the legs of some passengers became numb, the babies of others cried, and some became hungry. Some barely made it to the toilet. Time seeped, stickily, into the bus. It turned into the smell of sweat, feet, and stale breath. It became a voice yelling, “Open these windows!” It darkened at night and lightened during the day. Yet time didn’t bother Yunus; it spared him.
With the tip of his foot, a passenger poked Yunus on the edge of the steps. “Psst! Get up. We’re here.”
The sea should have heard Yunus’s voice. It should have heard and been ashamed. It should have buttoned up and said, “Welcome!” Yunus yelled, “Wow, we’ve arrived at the sea!” The others laughed; they thought he was crazy. Yunus walked to the front of the bus and told the bus driver, “Good luck!” Good luck to whom?
Good luck to Yunus, who screamed, “Oh boy!” when he first saw the sea. He stopped at the shore. He removed his worn-out shoes that had been crammed on his feet. He kissed the sea with his feet and smelled it with his forehead. When he tasted its water, he frowned. He thought, “Well, every beauty must have a flaw.” It must have been the Archangel Michael’s fault. He must have used too much salt. Yunus smiled and excused the iodine taste on his tongue. Yunus was hungry, but didn’t know it. As a remedy, he drank one more sip of water from the sea.
He couldn’t pull his legs away. He was about to turn and look at the city lights, but didn’t. He lay on the sand. The sea covered him. He was tired. He had been tired for years. Every bone was in pain. It was the pain of the belt, but the beach’s sand swallowed all of his pain.
Time seeped into Yunus’s dreams, where he shouted, “Dad, I saw the sea!” He wasn’t heard. He tried to say, “Mom,” but she broke into pieces on his tongue. One piece fell near the threshold of their home. Then a spark jumped from the threshold to inside, burning his grandmother from the bottom of her skirt up, followed by his younger siblings and then his older brothers and sisters. His father was in front of the window, a belt in his hand and a Bafra on his lip. Damn him! He didn’t burn! The rugs on the floor, the breads in the furnace, and the chickens in the coop all burned, but nothing happened to him. The dream continued. Yunus was screaming, “My God, everything is burning!” He kept throwing water at the house, but he was neither heard nor able to stop the fire. Yunus, the son of water, watched the fires of judgment day. In the smoke, he lost his unburnt father. Finally, he remembered, “I am the water!” Time seeped into his soul. He opened his arms and covered the burning house, pulling all of the flames to his soul. Then, the Archangel Michael came and blew at their house, creating wind gusts that took everything away. The fire died down; the blazes dissipated. Only his father was left, a belt in his hand and a Bafra on his lip.
When the water touched his feet, Yunus jumped. He straightened up where he lay. There was sand all around him and the sea ahead. As he groaned, “The house is burning!” a foamy wave tugged at the tips of his feet. First, it took one of his shoes. Yunus was left looking after it. The shoe with a hole at its tip, together with the wave, got lost in the sea. It grew fins and a tail and swam away, in the same direction as their house. Another foamy wave came and took his other shoe. It wasn’t good for the sea to leave the first shoe without its mate, of course. The second shoe followed the first, swimming toward the house, toward the fire. Yunus again watched it go. The sea got angry and sent an even larger wave, as if saying, “Don’t you understand? You were born to the water.”
Before the day lightened, before the night collected its darkness, from a day away, the smell of the burnt house swirled under Yunus’s nose. Then, it whispered, “The house is burning.” Was Yunus supposed to cry? He had fins and a tail. Besides, dolphins can’t cry.
His feet followed his shoes, walking toward the sea. Time seeped into the sea, slowly taking Yunus within. The water was a huge chest. Yunus’s fins were too small, his tail too weak. He took strokes toward the house. Stroke one, the sea was wavy. Stroke two, the sea was large. Stroke three, the sea was deep.
The Archangel Michael came to the shore and sat on the imprint of Yunus’s dream. At the tip of his finger was a dark cloud. His other hand was in the water. He looked at Yunus from a distance. He then pulled his hand from the water and threw a dark cloud into the sky. Two clouds collided high above. They cursed at each other like sailors. The sea became crazy with anger; it turned into rain and fell to the Earth. The one who was dreaming became smaller and smaller in the water. His strokes couldn’t be counted, and his head couldn’t be seen. He shrank further. The chest closed. Time is a locked chest. Once the chest is closed, it is impossible to reopen it.
Zaman-sızdı
Original Story
Zaman kilitli bir sandık. Kapağını açınca elde tutmak ne mümkün.
Köyün birinde bir bebek doğdu. Açıldı sandığın kapağı. Zaman usul usul dışarı sızdı. Bebeğin kundağından göbek bağına göbek bağından yüreğine. Oradan diline, burnuna, gözlerine doldu ha doldu. Ne anası gördü bunu ne de ebe ninesi ne pos bıyıklı babası. Nasibiyle büyümeye bıraktılar el kadar bebeyi. Önüne konulan nasiptendi, üstüne sürülen fakirlikten. Yıkık evin kim bilir kaçıncı bebesi. Ağladı. Kimse yanına yanaşmayınca kendi başına susmayı öğrendi. Koydukları yerde uyumayı sevdi. Bulduğunu kemirmeyi bir de. Erken yürüyesi geldi. Merakından. Eşiğin ötesini bilmek hevesinden. Havlayan köpeği, uçan kuşu, başak tarlalarını göresi geldi. Zaman ayaklarına sızdı. Koşmayı öğrendi. Bitimsiz tarlalar ona yetmeyince derenin ötesine geçmek diledi. Dere çağıl çağıl çağırdı. “Adın ne?” Diye sordu ona. “Yunus.” dedi o da. Dere güldü. “Sen suya doğmuşsun, korkma gel.” Yunus gitti. Zaman kollarına sızdı. Kolları yüzgeç, ayakları kuyruk. Dereyi bir baştan bir uca yüzdü. Senelerce yüzdü. Derenin içinde büyüde elleri, ayakları. Derenin içinde kıllandı, akıllandı. Fakat zamanla yağmurlar azaldı. Dere küçüldü. Yunus’a yetmez oldu.
Akşamın dar vaktinde, üstü başı ıslak, yüzgeçleri kederli, babasının başına gitti. Pos bıyıkların altında konuşmadan paslanmış bir dudak “He,” dedi. “Ne dikilip duruyorsun başımda?”
Yunus’un elleri yosun, teninde dereden emanet su kokusu. Söze nasıl başlayacağını bilemedi. Ocakta fokurdayan tarhana, yerde sofra bezi. Ayağına dolanan etekle kadınlığa özenmiş kardeşi, tabakları taşımakta. Ona baktı Yunus. Kendine baktı Yunus. “Baba,” diyebildi. Sesi cılız. Sese sızmaktan korkmuş zaman. Babasından korkmuş. “Denizler varmış baba. Kaç dere edermiş bilsen. Kulaç kulaç. Üstünde gemi yüzermiş, kenarından güneş doğar batarmış. Deniz görmek isterim.”
Babası dumanın altında kaldı. Dudağının kenarına yapışmış Bafra’dan öyle bir duman savurdu ki odada ne varsa öksürecek oldu. Zehir doldu her yere. Yunus sendeledi evvela. Sonra korku, kemiğe büründü. Elleri tir tir. “Deniz he? Deniz göreceksin? Al sana deniz.”
Yunus yerde tostoparlak oldu. Ezildi. Kanadı. Kayış kayış. “Yemek yemeyecek mi bu?” diyen annesine, “Zıkkım yesin,” diyen ninesine ve sofranın başındaki beş boğaza, bir pos bıyığa boş boş baktı. Odanın ucundaki minderde dereden daha büyük sular düşleyerek uyudu. O uyurken zaman zihnine sızdı. “Kaç.” dedi. “Durma buralarda.”
Kaç demekle kaçılır mı? Kaçtı. Ezanla başlayan güne itaat etti. Tarlaya gitti. Başakları biçti, güneş iyice inmeden biçtiğini destekledi. Üç kere kuyuya vardı. Boş tenekeleri doldurup ağacın dibine, sundurmanın altına dizdi. Topuğuna sürünüp geçen yavru yılanı uğur saydı. Babası olsa başına bastığı gibi akıtırdı zehrini. Anası olsa “Hele belanın dölü,” der sopayla fırlatırdı tarladan öteye. Yunus hiçbir şey yapmadı. Kimdi yılan? Bilemedi.
“Yunus, var git eve. Kapının önündekileri ahıra çek!” diye bağıran sese döndü. Kavruk yüzlü bir adam. Dudağının kenarı tütüyor yine. Yanında küçülmüş bir kadın. Sırtına bir bebe bağlamış. Hava kudurmuş. Ne kadar odun varsa ocağa atmış sanki Mikail. Yunus’un canı su çekti. Tarlayı onlara bırakıp suya gitti. Büyük suya.
Köyden ilk çıkışı değildi bu. Babasıyla çok kereler kasabaya inmiş, hırdavatçıyı, fideciyi, gübreciyi görüp bilmişti. Hasadı devrettikleri kös kös adamın dükkanını eliyle koymuş gibi bulurdu. Oralet içtikleri kahveye, kiler doldurdukları toptancıya kendiliğinden giderdi ayakları. Hiçbirine gitmedi Yunus. Cebine gitti önce. Cebine çarptı. Boşluğun içinde iki kâğıt para. Denize gitmeye yeter mi?
Sora sora buldu gitmenin yolunu. Ağlaya sızlaya olur aldı şoförden. Adam “Bin.” dedi. “Ama koltuk yok, merdivende gidersin.” Merdivene büzüldü. Motor sesiyle içi geçti.
Zaman yolculuğa sızdı. Bir güne yakın kaldı içeride. Koltuklardaki yolcuları yokladı. Kimini hayalledi, kimini umutladı. Berikinin bacağını uyuşturdu, ötekinin bebesini ağlattı, karınları acıktırdı. Bazısını helaya zor attı. Zaman, otobüse yapış yapış sızdı. Ter kokusu, ayak kokusu, nefes kokusu oldu. “Şu camları açın.’ diye bağıran ses oldu. Geceleyin karardı, gündüzleyin ağardı. Zaman Yunus’a ilişmedi. Onu sakladı.
Yolcunun biri, merdivenin kıyısındaki Yunus’u, ayağının ucuyla dürttü. “Pişt kalk lan, geldik şehre.”
Yunus’un sesini duymalıydı deniz. Duyup da utanmalıydı. Önünü ilikleyip “Hoş geldin.” demeliydi. “Denize geldik ağabey!” Diye bağıran çocuk, deli bellendi. Herkesi güldürdü.
Otobüsün önüne dolanıp şoförle helalleşti. “Rast gele.” dedi adama. Ama rast, kime geleydi?”
Denizi karşısında görünce “Vay anasını!” diye bağıran Yunus’a rast geleydi. Denizin kenarında durdu. Yırtık ayakkabıların içinde büzüşen ayaklarını soydu. Denizi ayaklarıyla öptü, alnıyla kokladı. Suyundan içince burulur gibi oldu. Her güzelin bir kusuru olacak elbet. Yine Mikail’in işi. Tuzu fazla kaçırmış. Güldü geçti dilindeki iyot tadına. Acıktı. Acıktığını bilemedi. Bir yudum su daha içti denizden. Şifa niyetine.
Ayakları çekip gidemedi. Dönüp şehrin ışıklarına bakacak oldu. Bakamadı. Kumlara uzandı. Deniz üstünü örttü. Yorgundu. Senelerdir yorgundu. Ve tüm kemikleri ağrılı. Kayıştan bir ağrı bu. Kum hepsini aldı.
Zaman düşlerine sızdı. “Baba, baba! Denizi gördün ben.” diye bağırdı rüyasında. Duyuramadı. “Ana.” diyecek oldu. Anası kırıldı kaldı dilinde. Bir parçası eşiğe düştü. Eşikte bir kıvılcım, evin içine atladı. Ninesi tutuştu önce. Eteğinin ucundan. Sonra kardeşleri, ağabeyleri, ablaları. Babası camın önünde. Elinde kayış. Dudağında Bafra. Yanmadı kör olasıca. Yerdeki kilimler, tandırdaki ekmekler, kümesteki tavuklar yandı da babası bana mısın demedi. Rüya bu ya, Yunus “Yanıyor Allah.” dedikçe, eve sular attıkça ne sesini duyan oldu ne de yangın sus bulup durdu. Kızılca kıyameti seyretti suyun oğlu Yunus. Yanmayan babasını dumanların içinde yitirdi. En son aklına geldi. “Su benim!” Zaman ruhuna sızdı. Kollarını açtığı gibi kapaklandı yanan evin üstüne. Tüm alevleri ruhuna çekti. Mikail geldi. Üfledi. Rüzgâr aldı gitti ne varsa. Ateşler diniledi. Alazlar söneledi. Bir tek babası kaldı. Elinde kayış, dudağında Bafra.
Ayaklarına dokunan suyla sıçradı Yunus. Yattığı yerde doğruldu. Yanı yöresi kum, gözünün ötesi deniz, “Ev yanıyor!” diye inledikçe ayaklarının ucundan çekip durdu köpüklü bir dalga. Önce ayakkabısının tekini aldı. Yunus baktı kaldı. Ucu patlak ayakkabı dalgayla birlikte denize karıştı, yüzgeçlendi, kuyruklandı. Yüze yüze gitti. Şu yana. Evden yana. Köpüklü bir dalga daha geldi. Ayakkabının eşini aldı. Eşsiz koymak denize yaraşmazdı. O da gitti diğerinin peşinden. Evden yana. Yangına. Yunus yine baktı da kaldı. Deniz kızdı. Daha büyük bir dalga gönderdi. “Anlamaz mısın?” demek istedi. “Sen suya doğmuşsun.”
Zaman denize sızdı. Daha gün ağarmadan. Gece karasını toplamadan. Bir günlük yolun ötesinden. Yanık ev kokusunu getirip attı. Yunus’un burnuna. Sonra kulaklarına fısıldadı. “Ev yanıyor.” Yunus ağlamaktan helak mı olaydı? Yüzgeçleri vardı. Kuyruğu vardı. Hem yunuslar ağlamazdı.
Ayakları, kaplarının peşi sıra denize yürüdü. Zaman suya sızdı. Yunus’u yavaş yavaş içine aldı. Su, kocaman bir sandık. Yunus’un yüzgeçleri küçük kaldı. Kuyruğu cılız. Evden yana kulaç attı. Bir kulaç. Deniz dalgalı. İki kulaç. Deniz büyük. Üç kulaç. Deniz derin.
Kıyıya Mikail geldi. Yunus’un düşünün izine oturdu. Parmağının ucunda kara bir bulut. Bir eli de suyun içinde. Uzaktan baktı Yunus’a. Elini sudan çekti. Bulutu göğe attı. İki bulut çarpıştı yukarıda. Ana avrat sövüştü. Gök hiddetten kudurdu. Yağmur olup aşağı aktı. Düşün sahibi suyun içinde iyiden iyiye küçüldü. Kulaçları sayılmaz, kafacığı görünmez oldu. Küçüldü. Küçüldü. Sandık kapandı.
Zaman kilitli sandık. Kapağını kapatınca açmak ne mümkün.
Esra Kahya is a contemporary Turkish author whose short stories have appeared in numerous literary magazines including, Varlık, Altıyedi, Ecinniler, Öykü Gazetesi, Edebiyat Atölyesi, Porsuk Kültür, Münzevi and on many digital platforms. Her first novel, “Kambur (The Hunchback),” published in 2021, won the first place in one of the most prestigious literary contests in Turkey, the A. H. Tanpınar Literature Awards. Esra’s short stories won numerous top honors in many literary contests as well.
Aysel K. Basci is a nonfiction writer and literary translator. She was born and raised in Cyprus and moved to the United States in 1975. Aysel’s writing and translations have appeared in the Columbia Journal, Michigan Quarterly Review, Los Angeles Review, Adroit Journal, Aster(ix) Journal, Tint Journal and elsewhere.
10 October 2023
Leave a Reply